Rumunia: zmienia się w oczach
Rumunia z pewnością nie należy do kierunków najczęściej wybieranych przez Polaków szukających zatrudnienia za granicą. Jednak bez wątpienia jest to kraj wielkich możliwości. Niskie podatki i niewielkie koszty pracy czynią z niego jedno z najlepszych w Europie miejsc na rozwój biznesu.
Papierkowa robota, czyli formalności
Zamelduj się. W Rumunii istnieje obowiązek rejestracji miejsca zamieszkania. Jeśli zdecydujesz się zatrzymać na przykład w hotelu, zajmie się on formalnościami. Jeśli jednak sam będziesz musiał się tym zająć, pamiętaj, że obowiązek meldunkowy powstaje po 15 dniach pobytu w danej miejscowości. Zgłoś się wówczas na posterunek Policji Granicznej, policji lub do Urzędu ds. Imigrantów (Inspectoratul General pentru Imigrări).
Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy. Jako obywatel kraju UE masz prawo do pobytu w Rumunii przez ponad 90 dni jeśli spełniasz jeden z poniższych warunków: jesteś zatrudniony w Rumunii lub prowadzisz w niej działalność gospodarczą; posiadasz pełne ubezpieczenie zdrowotne i odpowiednie środki do utrzymania; podejmujesz w Rumunii naukę, w tym szkolenie zawodowe (wówczas też wymagane są pełne ubezpieczenie zdrowotne i posiadasz odpowiednie środki do utrzymania).
W celu legalizacji swojego pobytu powinieneś zarejestrować się w oddziale Urzędu ds. Imigrantów właściwym dla miejsca pobytu i uzyskać odpowiednie zaświadczenie. Otrzymasz je w dniu złożenia wniosku na okres 5 lat. W tym celu musisz wypełnić formularz oraz przedstawić odpowiednie dokumenty.
Obywatele krajów UE mogą po 5 latach legalnego i nieprzerwanego pobytu starać się o prawo do pobytu stałego na 10 lat.
Formalności przy podejmowaniu pracy. Pamiętaj, że w Rumunii wszelkie umowy o pracę muszą być zarejestrowane w lokalnym inspektoracie pracy w chwili rozpoczęcia pracy. Umowa o pracę powinna być sporządzona w języku rumuńskim w formie pisemnej. Upewnij się, że zawiera ona następujące informacje: imiona i nazwiska stron umowy, nazwę i adres prawny pracodawcy, miejsce wykonywania pracy, zakres twoich obowiązków, czas pracy, opis potencjalnych zagrożeń, czas zawarcia umowy i rodzaj umowy, informację o wysokości wynagrodzenia oraz dodatków (a także częstotliwość ich wypłaty), a także liczbę dni płatnego urlopu.
W Rumunii umowa o dzieło i umowa zlecenia nie istnieją. Co do zasady pracodawca będzie proponował ci umowę o pracę na czas nieokreślony. Maksymalny wymiar umowy na czas określony to 36 miesięcy. Możliwe jest też zawarcie w umowie o pracę klauzuli o okresie próbnym.
Warunki pracy
Godziny pracy. W Rumunii pracuje się co do zasady od poniedziałku do piątku przez 8 godzin dziennie, 40 godzin w skali tygodnia. Maksymalnie możesz pracować 48 godzin tygodniowo (wliczając nadgodziny). Jeśli decydujesz się na pracę zmianową, możesz pracować dłużej niż 8 godzin dziennie i 48 godzin tygodniowo, ale średnia liczba przepracowanych godzin w skali 3 tygodni nie może być wyższa niż powyższe limity. W szczególnych przypadkach i od tej reguły istnieją wyjątki: wówczas jednak średnia liczba przepracowanych godzin w skali 3 miesięcy nie może być wyższa niż powyższe limity.
Jeśli pracujesz przez 12 godzin w sposób ciągły, masz prawo do 24-godzinnego odpoczynku. Praca wykonywana między godzinami 22 wieczorem i 6 rano jest uznawana za pracę nocną. Nadgodziny są dopuszczalne. Otrzymasz za nie dodatkowe wynagrodzenie albo wolny dzień.
Podatki. Rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Aby płacić podatki w Rumunii otrzymasz numer identyfikacyjny (Codul Fiscale) w oddziale terenowym Narodowej Agencji ds. Administracji Podatkowej (www.anaf.ro).
Obywatele Rumunii płacą jedne z najniższych podatków w Europie. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest liniowy i wynosi zaledwie 10 procent. Podstawą opodatkowania jest dochód pomniejszony m.in. o składki na ubezpieczenie społeczne, fundusz emerytalny i ewentualne ulgi. Na te mogą liczyć w szczególności przedsiębiorcy.
Z kolei stawka VAT wynosi 19 procent. W określonych przypadkach stosuje się też stawki obniżone: 9 procent i 5 procent. Pamiętaj również, że dodatkowe podatki i opłaty nakładać mogą władze samorządowe.
Urlop. Minimalny wymiar płatnego urlopu to 20 dni w ciągu roku. Istnieją kategorie osób, których przysługują dodatkowe dni: osoby niepełnosprawne (3 dni), osoby pracujące w określonych przez ustawę warunkach (co najmniej 3 dni), osoby niewidzące (6 dni).
Dni wolne od pracy to 1 i 2 stycznia, 24 stycznia, pierwszy i drugi dzień Wielkanocy (święta religijne określane według kalendarza prawosławnego), 1 maja, pierwszy i drugi dzień Zielonych Świątek, 1 czerwca, 15 sierpnia, 30 listopada, 1 grudnia, 25 i 26 grudnia.
Zasiłek dla bezrobotnych. Jeśli chcesz ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych, musisz zarejestrować się jako bezrobotny. Aby otrzymać świadczenie, powinieneś spełnić następujące warunki: nie posiadasz pracy, zwolnienie z pracy nie nastąpiło z twojej winy, wyrażasz wolę wzięcia udziału w rekrutacji, poszukujesz pracy i zarejestrowałeś się w miejscowym urzędzie pracy, posiadasz miejsce zamieszkania lub zameldowania na terytorium Rumunii. Konieczne jest także opłacanie przez ciebie składek na ubezpieczenie społeczne przez 12 z 24 ostatnich miesięcy, które poprzedzają zarejestrowanie się jako bezrobotny (wyjątkiem są osoby, które po zakończeniu nauki przez 60 dni nie znalazły pracy).
Zasiłek wypłaca Narodowa Agencja Zatrudnienia (ANOFM; http://www.anofm.ro). Wniosek o przyznanie świadczenia złóż w miejscowym urzędzie pracy. Od zasiłku nie musisz odprowadzać podatku dochodowego. Czas, przez jaki będzie przysługiwało ci prawo do otrzymywanie świadczenia z tytułu bezrobocia, jest zależny od tego, przez jaki okres opłacałeś składkę na ubezpieczenie społeczne (zawierające ubezpieczenie na wypadek bezrobocia).
A jak wysoki zasiłek będziesz otrzymywał? Zależy to od 3 czynników: określonego przez rząd społecznego wskaźnika bazowego, wysokości twoich dochodów na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy pracy oraz tego, jak długo opłacałeś składkę ubezpieczeniową.
Zarobki i koszty życia
Ile zarobisz? W Rumunii obowiązującą walutą jest lej (kurs leja do złotego to w przybliżeniu jeden do jednego). Minimalna pensja miesięczna szybko rośnie i wynosi obecnie około 2200 lei (stawki podane brutto). Według danych na wrzesień 2022 r. roku średnia miesięczna pensja wyniosła nieco ponad 6400 lei. Wysokość zarobków będzie zróżnicowana w zależności od regionu. Najwięcej zarobisz w regionie Bukareszt-Ilfov oraz w regionach zachodnim i północno-zachodnim.
Ile musisz wydać? Rumunia to jeden z najtańszych krajów w Europie. Za wynajęcie kawalerki w centrum Bukaresztu zapłacisz ok. 1800 lei. Za jednorazowy bilet na komunikację miejską – nieco ponad 2 leje. Litr benzyny kosztuje mniej więcej tyle samo, co w Polsce – ok. 8 lei.
Jak założyć firmę
Własna działalność gospodarcza. Rumunia to atrakcyjne miejsce dla zagranicznych inwestorów. Szybko rozwijający się kraj charakteryzuje się niskimi kosztami pracy, niską stawką podatków CIT i PIT oraz korzystnym położeniem, ułatwiającym rozwój biznesu na Bałkanach i w Turcji. Inwestorom pomóc ma specjalny serwis rządowy www.investromania.gov.ro. W Rumunii istnieje sześć sektorów priorytetowych: sektor technologiczno-komunikacyjny, przemysł motoryzacyjny, lotniczy, kreatywny, rolnictwo i biogospodarka.
Spółki zagraniczne i organizacje gospodarcze mogą zakładać przedstawicielstwa w Rumunii, ale wymagana jest zgoda ministerstwa odpowiedzialnego za gospodarkę.
Jeśli zamierzasz założyć spółkę prawa handlowego w Rumunii, pamiętaj, że musisz zarejestrować ją w podlegającym Ministerstwu Sprawiedliwości Rejestrze Handlowym (Registrul Comertului, https://www.onrc.ro/index.php/en/). Warto zwrócić się w tym celu do kancelarii adwokackiej, które specjalizują się w prawie gospodarczym lub do izb przemysłowo-handlowych. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (najpopularniejsza forma organizacji gospodarczej w Rumunii) zarejestrujesz w minimum od 3 do 4 tygodni, choć procedury mogą trwać dłużej – zależne jest to od twojej branży.
Najkorzystniejszą formą prowadzenia biznesu w Rumunii jest spółka z.o.o. Jeśli zatrudnisz przynajmniej jednego pracownika, a twoje przychody nie przekroczą kwoty 1 mln euro rocznie, zapłacisz zaledwie 1% podatku. Aby taką spółkę założyć, musisz dysponować kapitałem zakładowym w wysokości 200 lei (ok. 180 zł). Rejestrując spółkę z o.o. musisz zacząć od rejestracji jej nazwy w Rejestrze Handlowym. Następnie wymagane jest złożenie poświadczonych notarialnie dokumentów spółki (to m.in. akt założycielski spółki, deklaracje wspólników, uprawomocnienie zarządcy spółki – więcej informacji szukaj na wspomnianej stronie www.investromania.gov.ro), udokumentowanie adresu prawnego spółki, podanie wzoru podpisu zarządzającego spółką.
Po wykonaniu tych czynności o wpisie do Rejestru Handlowego zadecyduje sąd. Wymagana jest wówczas publikacja w Gazecie Oficjalnej, rejestracja do celów podatkowych (otrzymasz numer identyfikacji podatkowej), rejestracja w celach statystycznych i rejestracja związana z ubezpieczeniem społecznym. Po otrzymaniu wpisu dostaniesz Certyfikat Rejestracji. Pamiętaj – o czym wspominaliśmy już w sekcji „Formalności przy podejmowaniu pracy” – że umowy o pracę zatrudnionych w firmie muszą być zarejestrowane w miejscowym inspektoracie pracy w momencie rozpoczęcia pracy. Gdy wykonałeś wszystkie powyższe czynności musisz złożyć w okresie do 30 dni od założenia firmy deklarację podatkową w Urzędzie Skarbowym.
Kogo wchłonie rynek pracy
Pracę łatwo możesz znaleźć w handlu i gastronomii (zarobki w tych sektorach nie należą jednak do najwyższych), a w okresie budowlanym także na budowach. Wykwalifikowani pracownicy mogą otrzymać atrakcyjne wynagrodzenie w sektorze IT oraz w sektorze energetycznym (ropy i gazu). Bezrobocie w Rumunii jest niskie – w sierpniu 2022 r. wynosiło 5,2 proc.
Dozwolone od lat...
Jeśli masz mniej niż 18 lat, nie możesz pracować więcej niż 6 godzin w skali dni i 30 godzin w skali tygodnia. W Rumunii osoba, która ukończyła 16 lat, może pracować. W niektórych przypadkach rumuńskie prawa dopuszcza nawet podpisanie umowy o pracę z 15-latkiem, jednak wówczas spełnione muszą być warunki: wymagana jest zgoda rodziców (lub opiekunów prawnych), praca musi być adekwatna do możliwości nieletniego, nie może przeszkadzać mu w pobieraniu nauki, nie może być wykonywana w warunkach szczególnych albo szkodliwych.
Czy wiesz, że...?
- W Rumunii przysługuje ci płatny urlop okolicznościowy w szczególnych sytuacjach, są to między innymi: zawarcie związku małżeńskiego (5 dni) bądź małżeństwo dziecka (2 dni).
- Dodatkowym atutem przy szukaniu zatrudnienia będzie znajomość języka rumuńskiego. Warto nauczyć się go choćby na poziomie komunikatywnym.
Data utworzenia: