Liechtenstein: ekskluzywna praca w Księstwie
To wciśnięte między Austrię i Szwajcarię księstwo eksportuje bardzo dużo produktów i usług. Wiele przedsiębiorstw z tego to światowi liderzy w swoich branżach, m.in. dzięki intensywnym badaniom i rozwojowi oraz pracownikom z wysokimi kwalifikacjami.
Papierkowa robota, czyli formalności
Meldunek. Na podstawie paszportu lub dowodu osobistego możesz przebywać w Liechtensteinie przez 90 dni. W księstwie istnieje jednak obowiązek meldunkowy. W ciągu ośmiu dni od przybycia powinieneś zgłosić się do lokalnego urzędu i zarejestrować swój pobyt.
Legalizacja pobytu powyżej 90 dni. Liechtenstein jest małym księstwem, ściśle limituje więc liczbę obcokrajowców, którym przyznaje prawo do pobytu dłuższego niż 3 miesiące. Procedura i rodzaje pozwoleń uzależnione są od charakteru pracy (zobacz Formalności przy podejmowaniu pracy).
Formalności przy podejmowaniu pracy. Rynek pracy w Liechtensteinie jest zamknięty – konieczne jest zdobycie specjalnych pozwoleń. Istnieje ich kilka: pozwolenie A (dla pracowników sezonowych, ważne przez maksymalnie 9 miesięcy w roku kalendarzowym), pozwolenie B (na pobyt w celach zarobkowych lub w celu zamieszkania przez 5 lat), pozwolenie C (na pobyt stały dla osób, które mieszkały w Liechtensteinie przez 10 lat), pozwolenie L (na pobyt do 12 miesięcy, gdy np. przedłużono umowę o pracę), a także pozwolenie GMB (Grenzgängermeldebestätigung) (dla pracowników przygranicznych, mieszkających np. w Szwajcarii, Austrii lub Niemczech), GDL (na transgraniczne świadczenie usług przez z góry ustalony czas) i GDC (na trwałe świadczenie usług).
Usługi związane z rynkiem pracy świadczone są przez Służby Zatrudnienia Księstwa Liechtensteinu (Arbeitsmarkt Service Liechtenstein – AMS FL), które zapewniają kompleksową obsługę pracodawców i osób poszukujących pracy. Umowa o pracę może być zawierana w formie pisemnej lub ustnej, choć zalecane jest, by była to forma pisemna. W wielu branżach w Liechtensteinie obowiązują umowy zbiorowe (Gesamtarbeitsverträge – GAV), określające ogólne warunki umów obowiązujących w danym sektorze. Przykłady oraz wzór umowy o pracę można znaleźć na stronie Stowarzyszenia Pracowników Liechtensteinu.
Warunki pracy
Godziny pracy. Zgodnie z przepisami prawa pracy maksymalna liczba godzin pracy w tygodniu wynosi: – 45 godzin – dla pracowników w przedsiębiorstwach przemysłowych, pracowników biurowych, technicznych oraz innych pracowników w tym personelu sprzedaży w dużych przedsiębiorstwach handlu detalicznego, – 48 godzin – dla wszystkich pozostałych pracowników, – 40 godzin – dla pracowników młodych pomiędzy 15-18 lat, – 9 godzin tygodniowo w trakcie roku szkolnego oraz 15 godzin tygodniowo w okresie wakacyjnym – dla osób, które ukończyły 14 lat (osoby takie można zatrudniać tylko do prac lekkich). Dla pewnych grup i przedsiębiorstw tydzień pracy może zostać tymczasowo wydłużony o dodatkowe 4 godziny. Zwykły tygodniowy wymiar czasu pracy w handlu w Liechtensteinie waha się od 40-42 godzin, w większości sektorów przemysłowych wynosi 42-44 godziny/tydzień. W zależności od czasu trwania pracy, pracownikom przysługują okresy odpoczynku: gdy czas pracy jest dłuższy niż 5 ½ godziny – 15 minut przerwy, dłuższy niż 7 godzin – 30 minut przerwy, dłuższy niż 9 godzin – 60 minut przerwy. Przerwy wliczane są w czas pracy, jednak pracownik nie może opuścić miejsca pracy. Po zakończeniu dnia roboczego pracownikowi przysługuje przerwa, która nie może być krótsza niż 11 godzin. W systemie pracy zmianowej okres odpoczynku może zostać skrócony do 8 godzin pod warunkiem, że utrzymywana jest średnia 11 godzin w okresie 2 tygodni.
Podatki. Liechtenstein, ze względu na niskie podatki oraz liberalną politykę względem depozytów bankowych, jest uważany za jeden z niewielu rajów podatkowych na terenie Europy. Mają tam swoją siedzibę liczne firmy zagraniczne i towarzystwa finansowe (łącznie jest ich ok. 80 tys.). Osoby fizyczne, które mieszkają w Liechtensteinie, podlegają opodatkowaniu. Istnieje podatek państwowy oraz podatek gminny, który zmienia się w zależności od miejsca zamieszkania. Stopa podatku państwowego ma osiem progów, a maksymalny wynosi 8 proc. Stopa podatku gminnego uzależniona jest od wysokości płaconego podatku państwowego.
Istnieje wiele odliczeń od dochodu, które nie podlegają obciążeniu podatkiem, m.in.: składki na życie, składki na ubezpieczenie chorobowe, składki na ubezpieczenie wypadkowe, składki emerytalne do 12 proc. dochodu podlegającego opodatkowaniu, składki na ubezpieczenie społeczne, edukacja w szkołach wyższych, koszty leczenia.
Urlop. Pracownikom przysługują 4 tygodnie urlopu w ciągu roku. Pracownicy do 20. roku życia oraz pracownicy posiadający co najmniej dwudziestoletni staż pracy mają prawo do 5 tygodni urlopu w ciągu roku. Wiele zbiorowych układów pracy przewiduje 22 dni urlopu lub więcej dla osób powyżej 50. roku życia. Należy dopytać pracodawcy czy w danym sektorze występują takie uregulowania.
Zasiłek dla bezrobotnych. Wszyscy pracownicy najemni oraz praktykanci objęci są w Liechtensteinie obowiązkowym ubezpieczeniem na wypadek bezrobocia (Arbeitslosenversicherung). Wypłata zasiłku (Arbeitslosenentschädigung – ALE) przysługuje osobom, które są gotowe przyjąć każdą ofertę pracy zaproponowaną przez urząd pracy oraz płaciły składki przez co najmniej 12 miesięcy.
Wysokość świadczenia ustalana jest na podstawie wynagrodzenia ubezpieczonego, jego wieku oraz obowiązku utrzymania dzieci – najczęściej stanowi 80 proc. ostatniego wynagrodzenia brutto osoby ubezpieczonej. Długość okresu wypłacania świadczenia uzależniona jest od wieku ubezpieczonego oraz długości opłacania składek. Dodatkowe informacje na stronie Urzędu Spraw Gospodarczych (Amt für Volkswirtschaft – AVW).
Zarobki i koszty życia
Ile zarobisz? W Liechtensteinie nie obowiązuje płaca minimalna, ale zarobki są jednymi z najwyższych w Europie. Średni dochód to ok. 6 tys. franków szwajcarskich (CHF) miesięcznie.
Ile musisz wydać? Liechtenstein ma nie tylko jedną z najwyższych płac w Europie, ale także – niestety – najwyższe koszty utrzymania, podobne do tych z sąsiedniej Szwajcarii. Wydatki na życie, energię, transport, obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne oraz pozostałe koszty stałe wynoszą około połowy średniej wysokości dochodów. Przeciętny mieszkaniec Liechtensteinu wydaje zaś około 1/4 swoich miesięcznych przychodów na żywność i produkty codziennego użytku. Wynajęcie kawalerki w Liechtensteinie to koszt około1000 CHF miesięcznie.
Jak założyć firmę
Własna działalność gospodarcza. Każdy, bez względu na narodowość, może rozpocząć działalność gospodarczą w Liechtensteinie. Trzeba jednak uzyskać pozwolenie na prowadzenie działalności oraz wyznaczyć dyrektora zarządzającego, a także posiadać lokal użytkowy na terytorium Księstwa Liechtensteinu. Proces zakładania działalności w Liechtensteinie jest dość prosty i zwykle trwa krócej niż tydzień. Pierwszym krokiem jest zgłoszenie się w Urzędzie Spraw Gospodarczych, gdzie początkujący przedsiębiorcy ze wszystkich sektorów mają możliwość uzyskania wsparcia krok po kroku.
Szczegółowe procedury różnią się w zależności od branży i charakteru pracy (przepisy rozróżniają działalność prostą i wymagającą kwalifikacji). Zwykle konieczne jest przedstawienie certyfikatów i dyplomów, potwierdzających posiadane kompetencje.
Kogo wchłonie rynek pracy?
Prawie 60 proc. pracowników w Liechtensteinie zatrudnionych jest w sektorze usług, a 40 proc. to pracownicy sektora przemysłowego. Liechtenstein to zatem jedno z najbardziej uprzemysłowionych państw świata. W rolnictwie i leśnictwie zatrudnionych jest około 0,8 proc. pracowników.
Najwięcej ofert skierowanych jest do fachowców z branży metalowej i budowlanej, wakaty pojawiają się również w gastronomii, hotelarstwie oraz usługach bankowych. Stopa bezrobocia w księstwie jest wyjątkowo niska –od wielu lat nie sięga nawet 2 proc.
Dozwolone od lat…
Pracodawcy mogą zatrudniać osoby, które ukończyły 15. rok życia. Do lekkich prac można jednak zatrudniać również 14-latków – nie dłużej jednak niż przez 9 godzin tygodniowo w trakcie roku szkolnego oraz 15 godzin tygodniowo w trakcie wakacji. Osoby w wieku 15-18 lat mogą pracować nie dłużej niż 40 godzin tygodniowo.
Czy wiesz, że…?
- Liechtenstein nie posiada własnej waluty. Od 1924 roku używa franka szwajcarskiego (CHF). Euro jest również powszechnie akceptowaną walutą.
- Język niemiecki jest jedynym językiem urzędowym w Liechtensteinie. Posługuje się nim 94,6 proc. populacji Liechtensteinu. Niemiecki, który używany jest w Liechtensteinie, można porównać z niemieckim używanym w austriackiej prowincji Volarberg. W codziennych relacjach używa się również dialektów allemańskich. Praktycznie w każdej gminie Liechtensteinu występują drobne różnice językowe, które umożliwiają określenie z jakiej gminy pochodzi osoba używająca konkretnego dialektu. Różnice występują w wymowie, a także w szybkości mówienia.
- Ponad 15 tys. obywateli Liechtensteinu jest członkami klubów sportowych.
- Liechtenstein ma najwyższy na świecie stosunek przedsiębiorstw na mieszkańca (1 firma na 9 mieszkańców).
Data utworzenia: