Norwegia to jeden z najbogatszych krajów na świecie. Idą za tym m.in. wysokie zarobki i świetne usługi publiczne.

Norwegia to jeden z najbogatszych krajów na świecie. Idą za tym m.in. wysokie zarobki, świetnie rozwinięte usługi publiczne oraz wiele praw socjalnych, które gwarantuje pracownikom norweskie prawo. Nic więc dziwnego, że Polacy chętnie emigrują właśnie tam.

Papierkowa robota, czyli formalności

Meldunek. Obowiązek meldunkowy nie istnieje – jako obywatel UE możesz przebywać w Norwegii bez rejestracji przez 3 miesiące. Jeśli jednak przyjeżdżasz z zamiarem przeprowadzki (pobytu dłuższego niż 6 miesięcy), masz obowiązek zgłosić ten fakt do rejestru ewidencji ludności w ciągu 8 dni od wjazdu. Rejestry prowadzone są przez urzędy skarbowe. Przy zgłaszaniu przeprowadzki otrzymasz norweski numer personalny (fodselsnummer).

Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy. W Norwegii możesz zostać dłużej niż 90 dni, jeśli zarejestrujesz swój pobyt. Warunkiem tego jest m.in. zdobycie pracy, podjęcie studiów lub uruchomienie własnej działalności. Możesz też zarejestrować pobyt dłuższy niż 3 miesiące, jeśli zadeklarujesz, że będziesz żył z oszczędności lub zagranicznych świadczeń.

Przedłużyć pobyt do 6 miesięcy możesz również, zgłaszając się jako poszukujący pracy. W ciągu 3 pierwszych miesięcy pobytu musisz się jednak zarejestrować w norweskim Urzędzie ds. Cudzoziemców i odwiedzić posterunek policji.

Formalności przy podejmowaniu pracy. Gdy tylko rozpoczniesz pracę, powinieneś niezwłocznie zarejestrować swój pobyt (o ile nie zrobiłeś tego wcześniej). Najpierw złóż odpowiedni formularz online w norweskim Urzędzie ds. Cudzoziemców (Utlendingsdirektoratet), a następnie z dowodem osobistym i umową o pracę zgłoś się na policję albo do Centrum Obsługi Pracowników Zagranicznych. Takie centra utworzyły wspólnie Inspekcja Pracy, Policja, Urząd Podatkowy i Urząd ds. Cudzoziemców. W Centrach Obsługi zatrudnione są osoby władające wieloma językami, które pomagają w załatwieniu różnego rodzaju formalności.

Jeśli w planach będziesz miał pobyt nie dłuższy niż sześć miesięcy, w momencie rejestracji otrzymasz numer identyfikacyjny (D-nummer). Dzięki temu będziesz mógł wystąpić o kartę podatkową (skattekort), niezbędną przy podejmowaniu pracy.

Jeżeli jednak twój pobyt będzie trwał dłużej niż 6 miesięcy, musisz złożyć wniosek o norweski numer personalny (fodselsnummer) i zaprzestać używania numeru identyfikacyjnego (D-nummer).

Jeśli po roku pracy w Norwegii stracisz zatrudnienie, masz prawo zostać w tym kraju i szukać pracy tak długo, jak zechcesz. Po pięciu latach zyskujesz prawo stałego pobytu.

Norweskie prawo dopuszcza podobne rodzaje umów, jak w Polsce - m.in. na czas określony i nieokreślony. Te pierwsze mogą być jednak zawierane tylko w wyjątkowych przypadkach. Jako pracownik spoza Norwegii powinieneś zawrzeć umowę na piśmie. Więcej informacji znajdziesz na stronie norweskiej Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynet).

Jeżeli planujesz wyjechać do pracy w Norwegii, w miarę możliwości rozpocznij naukę norweskiego jeszcze w kraju. Lokalne władze norweskie udzielają informacji o kursach języka norweskiego dla osób już przebywających w Norwegii. Kursy języka norweskiego są również prowadzone przez norweskie uniwersytety i prywatne szkoły językowe, których adresy można znaleźć na stronie internetowej www.gulesider.no (w polu wyszukiwania należy wpisać słowo „sprakskoler”). Największą norweską instytucją oferującą ogólnokrajowe kursy językowe jest Stowarzyszenie Kształcenia Dorosłych – Folkeuniversitetet: https://www.folkeuniversitetet.no/eng.

Warunki pracy

Godziny pracy. Granice normalnego wymiaru czasu pracy, zawarte w Kodeksie pracy (arbeidsmiljøloven), to 9 godzin na dobę i 40 godzin na tydzień. Jeśli pracujesz w systemie zmianowym, w nocy lub w niedziele, za normalny wymiar czasu pracy przyjmuje się 38 lub 36 godzin na tydzień. Długość i harmonogram dziennego i tygodniowego czasu pracy ma wynikać z umowy o pracę. Pracodawca powinien prowadzić ewidencję czasu pracy swoich pracowników. Więcej informacji o godzinach pracy znajdziesz tutaj.

Podatki. Podstawowa stawka podatku dochodowego w 2022 r. wynosiła w Norwegii 22% – tyle zapłacisz, jeśli zarobisz mniej niż 184 800 koron. Powyżej tej kwoty obowiązuje tzw. trinnskatt, który rośnie procentowo wraz z kolejnymi progami dochodowymi. Do tego dochodzą składki na ubezpieczenie społeczne. Kwota wolna od podatku w 2022 r. wynosiła 58 250 koron.

Poza podatkiem pracownik pokrywa także swoją część składek na ubezpieczenia społeczne - trygdeavgift (8,2 proc. płacy brutto). Zatrudnionym przysługują różnego rodzaju ulgi. Zagraniczni pracownicy mają do wyboru pomniejszenie dochodu o tzw. odpis standardowy lub skorzystanie z innych odliczeń. Dodatkowo mogą również odliczyć koszty uzyskania przychodu (minstefradrag) oraz kwotę wolną od podatku (personfradrag). Standardowa stawka podatku VAT to 25%. Żywność opodatkowana jest na poziomie 15%.

Dodatkowe informacje o podatkach znajdziesz na stronie norweskiego Urzędu Podatkowego.

Urlop. Każdy pracownik ma prawo do co najmniej 25 dni roboczych urlopu. Jeśli przekroczyłeś 60.r. ż., masz prawo do dodatkowego tygodnia urlopu. Termin odpoczynku jest kwestią porozumienia między obydwoma stronami, jednak ostatnie słowo należy do pracodawcy. Jednak między 1 czerwca a 30 września możesz domagać się 3 tygodni nieprzerwanego urlopu. Wszyscy pracownicy mają prawo do świadczenia urlopowego. Świadczenie ma wynosić minimum 10,2 proc. sumy podstawowej (to wynagrodzenie, które otrzymywałeś w zeszłym roku). Po przekroczeniu 60. r.ż. pracownik ma prawo do minimum 12,5 proc. sumy podstawowej. Z reguły świadczenie urlopowe wypłacane jest w terminie ostatniej wypłaty przed urlopem.

Zasiłek dla bezrobotnych. Wypłatą zasiłków dla bezrobotnych zajmuje się Norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej (Arbeids- og velferdsdirektoratet – NAV). Świadczenie przysługuje osobom, którym czas pracy zredukowano o co najmniej o 50 proc. (np. zamiast 30 godzin w tygodniu pracują 10). Żeby uzyskać zasiłek, musisz zarejestrować się jako poszukujący pracy (online lub w placówce NAV w miejscu zamieszkania), a następnie złożyć odpowiedni wniosek.

Zasiłek dla bezrobotnych wynosi około 62,4 procent dochodu przed opodatkowaniem. Świadczenie jest wypłacane przez rok lub dwa lata, w zależności od poziomu dochodów z ostatnich trzech lat przed złożeniem wniosku. Dodatkowe informacje – w języku polskim – na stronie NAV.

Zarobki i koszty życia

Ile zarobisz? W Norwegii nie istnieje określona prawem płaca minimalna. Wyjątkiem są branża budowlano-montażowa, przemysł stoczniowy oraz rolnictwo i ogrodnictwo (tzw. „zielony sektor”). Upowszechniono w nich umowy zbiorowe, a to oznacza wprowadzenie wynagrodzenia minimalnego obejmującego wszystkich pracowników. Średnia miesięczna płaca w Norwegii wynosi 52 540 koron (sierpień 2022 r.).

Ile musisz wydać? Ceny w Norwegii mogą przyprawić o zawrót głowy. Jednak przeliczanie koron na złotówki nie ma większego sensu. Decydując się na przeprowadzę, będziesz musiał przełknąć fakt, że koszty życia w kraju Wikingów są wielokrotnie większe niż w Polsce. Norweskie pensje są jednak na tyle wysokie, że coś powinno zostać ci w kieszeni. Po kilku miesiącach będziesz w stanie odłożyć małą fortunę.

Jak założyć firmę

Własna działalność gospodarcza. W Norwegii możesz prowadzić swój biznes na tych samych zasadach co obywatele tego kraju. Enkeltpersonforetak (EPF) – tak określa się firmę mającą tylko jednego właściciela, prowadzoną na własny rachunek i na własną odpowiedzialność. Jeżeli ją założysz, będziesz ponosił całkowitą odpowiedzialność za ekonomiczne zobowiązania firmy, bez oddzielania majątku firmy od tego prywatnego. Rejestracja w centralnym rejestrze przedsiębiorstw (Brønnøysund) jest obowiązkowa tylko wówczas, gdy zatrudnisz więcej niż 5 pracowników, z których każdy będzie pracował co najmniej 20 godzin tygodniowo lub prowadził handel towarami przeznaczonymi do ich dalszej sprzedaży. W praktyce działalność warto zarejestrować nawet wtedy, gdy nie jest to prawnie wymagane, zyskasz w ten sposób na wiarygodności oraz otrzymasz wymagany przez niektórych kontrahentów numer. Żeby założyć swój biznes musisz być pełnoletni i posiadać adres (miejsce zamieszkania) w Norwegii.

Więcej informacji znajdziesz na stronie https://www.altinn.no/en/

Kogo wchłonie rynek pracy

Nauczyciele, lekarze, pielęgniarki, kontrolerzy jakości, programiści, operatorzy maszyn, pracownicy produkcji, zawodowi kierowcy, elektrycy, spawacze, mechanicy – na norweskim rynku pracy najbardziej brakuje przedstawicieli właśnie tych profesji. Pamiętaj jednak, że w niektórych zawodach – np. branży medycznej – bez norweskiego ani rusz.

Dozwolone od lat...

Pracę można podjąć po ukończeniu 15. roku życia. Taka osoba nie może jednak pracować więcej niż 40 godzin tygodniowo (jeśli chodzi do szkoły – 12 godzin w tygodniu z nauczaniem), nie może też pracować w nocy ani wykonywać zawodów, w których jest narażona na działanie szkodliwych substancji lub musi pracować w pobliżu niebezpiecznych maszyn.

Czy wiesz, że...?

Język norweski występuje w dwóch zbliżonych postaciach: Bokmål (podstawowa odmiana) i Nynorsk, oparty przede wszystkim na dialektach norweskiej prowincji. W odróżnieniu od innych krajów, dialekt ma w Norwegii bardzo duże znaczenie. Nie istnieje żadna norma językowa języka potocznego i większość ludzi używa dialektu zarówno w życiu prywatnym, jaki i zawodowym. Używanie własnego dialektu jest zaakceptowane w telewizji, radiu i w życiu politycznym.
Stopa bezrobocia w Norwegii w sierpniu 2022 r. wyniosła 3,2 proc.
118 tys. – tylu pracowników brakowało na norweskim rynku pracy w 2022 r.

#norwegia #praca