Łotwa: perła Bałtyku
Łotwa jest krajem o stabilnej i rozwijającej się gospodarce, dobrym do osiedlenia się. Przeszkodą dla zainteresowanych podjęciem pracy może być jednak często wymagana znajomość języka łotewskiego.
Formalności
Przebywając na Łotwie do 90 dni nie podlegasz obowiązkowi meldunkowemu. Istnieje jednak obowiązek zadeklarowania miejsca zamieszkania. Możesz go dopełnić osobiście w Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji (Pilsonības un migrācijas lietu pārvalde) lub drogą elektroniczną (formularz znajdziesz na stronie www.latvija.lv). Jeśli skorzystasz z pierwszej możliwości, będziesz zobowiązany do uiszczenia opłaty w wysokości 4,27 euro. Jeśli zaś zarejestrujesz się drogą elektroniczną, opłata nie zostanie pobrana.
Nie zapomnij, że jeśli zmienisz miejsce zamieszkania, masz miesiąc na ponowienie procesu rejestracji. Jeżeli nie dopełnisz obowiązku meldunkowego, możesz zostać pociągnięty do odpowiedzialności i zapłacić karę.
Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy.
Jeśli chcesz zostać na Łotwie dłużej niż 90 dni (w okresie 6 miesięcy), musisz zameldować się w Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji, aby otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy w terminie 3 miesięcy od dnia wjazdu (na pobyt stały – 30 dni przed upływem terminu zezwolenia na pobyt czasowy).
Pamiętaj przy tym, że jeśli przebywasz na terytorium Łotwy nie więcej niż 6 miesięcy w skali roku (licząc od daty pierwszego wjazdu), a twoim celem jest znalezienie pracy, lub jeśli jesteś pracownikiem sezonowym nie musisz ubiegać się o zezwolenie na pobyt.
Jeśli zamieszkujesz Łotwę w sposób ciągły od 5 lat (a więc nie mniej niż przez 6 miesięcy w skali roku), masz prawo do ubiegania się o pozwolenie na pobyt stały.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz w języku angielskim na stronie Urzędu ds. Obywatelstwa i Migracji: http://www.pmlp.gov.lv/en/home/services/residence-permits.
Formalności przy podejmowaniu pracy.
Pamiętaj, że według prawa łotewskiego umowa o pracę powinna mieć formę pisemną i zawierać: nazwisko i imię pracownika, osobisty numer identyfikacyjny, adres, imię i nazwisko pracodawcy (nazwę spółki), numer rejestracyjny, adres, datę rozpoczęcia stosunku pracy, jego okres (w przypadku umowy zawartej na czas określony), miejsce pracy, czas ewentualnego okresu próbnego (maksymalnie może wynieść 3 miesiące), stanowisko zatrudnianego, godzinowy wymiar pracy, liczbę dni płatnego urlopu w ujęciu rocznym, okres wypowiedzenia. Umowa powinna zostać przygotowana w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymasz ty, drugi zachowa pracodawca.
Umowy o pracę na czas określony mogą być stosowane jedynie w wybranych przypadkach: na krótkie okresy zatrudnienia, które zostały określone w prawie pracy i rozporządzeniach wydawanych Rady Ministrów (na przykład: praca sezonowa, płatne roboty publiczne). Taka umowa nie powinna regulować stosunku pracy w wymiarze wyższym niż 3 lata, a w przypadku pracowników sezonowych – niż 10 miesięcy w skali roku.
Dodatkowe informacje o prawach pracowniczych na Łotwie w języku angielskim możesz znaleźć na stronie Państwowego Inspektoratu Pracy: http://www.vdi.gov.lv/en/.
Warunki pracy
Godziny pracy. Na Łotwie standardowo dziennie pracuje się 8 godzin, a tygodniowo 40 godzin. Tydzień pracy trwa więc 5 dni, jednak w przypadku, gdy w związku z charakterem danej profesji musi on trwać 6 dni, długość pojedynczego dnia pracy nie może przekraczać 7 godzin, a w niedzielę dzień pracy musi być krótszy niż w dni pozostałe. Praca w trybie nadgodzin wymaga podpisania specjalnego porozumienia z pracodawcą. Za godziny nadliczbowe lub pracę w dzień świąteczny zarobisz dwukrotność zwykłej stawki godzinowej.
Podatki. Na Łotwie obowiązują trzy progi podatkowe. Jeśli twoje roczne zarobki nie przekroczą 20 004 euro, zapłacisz 20% podatku. Kolejne progi to 23% (dla dochodów poniżej 78 100 euro) oraz 31% (jeśli zarobisz więcej niż 78 100 euro). Osobne daniny będziesz musiał zapłacić na rzecz gminy. Rok podatkowy jest na Łotwie tożsamy z rokiem kalendarzowym. Stawka VAT to 21 proc. Stawki obniżone to 12% i 0%.
Łotewski system podatkowy sprzyja przedsiębiorcom. Najkorzystniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Takie podmioty opodatkowane są na poziomie 15% i mogą liczyć na wiele dodatkowych ulg, np. płacą podatki wyłącznie wtedy, jeśli wypłacają dywidendy swoim udziałowcom.
Urlop. Masz prawo do czterech tygodni urlopu wypoczynkowego w skali roku. Nie musisz wybrać całości urlopu za jednym razem, jednak pamiętaj, że istnieje obowiązek, aby na urlopie przebywać przez przynajmniej dwa kolejne tygodnie w sposób nieprzerwany. W swoim pierwszym roku zatrudnienia zyskujesz prawo do urlopu wypoczynkowego po przepracowaniu sześciu miesięcy. Zabronione jest wymienianie urlopu na ekwiwalent pieniężny – wyjątkiem jest sytuacja, gdy stosunek pracy został zakończony, a pracownik nie wykorzystał przysługującego mu urlopu.
Pamiętaj, że jeśli posiadasz troje lub więcej dzieci poniżej 16. roku życia lub dziecko niepełnosprawne, masz prawo do trzech dodatkowych dni urlopu w skali roku. Również w sytuacji, gdy twoja praca wiąże się z wysokim ryzykiem, masz prawo do minimum trzech dodatkowych dni urlopu rocznie.
Zasiłek dla bezrobotnych. Możesz ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych jeśli opłacałeś składkę ubezpieczenia na wypadek bezrobocia przez minimum 12 z ostatnich 16 miesięcy. Musisz wówczas posiadać status bezrobotnego, który można uzyskać w Państwowej Agencji Zatrudnienia (Nodarbinātības valsts aģentūra).
Wysokość zasiłku oblicza się proporcjonalnie do długości zatrudnienia (opłacania składek) oraz z uwzględnieniem dochodów. Zasiłek można otrzymywać przez 9 miesięcy. Czas ten dzieli się na 3 kwartały. Podczas pierwszego będziesz otrzymywał pełny wymiar wyznaczonej wysokości zasiłku, w drugim 75 procent, a w trzecim 50 procent.
Zarobki i koszty życia
Ile zarobisz? Obowiązującą na Łotwie walutą jest euro. Według danych z sierpnia 2022 rok średnia miesięczna pensja na Łotwie wynosiła 1002 euro netto, a płaca minimalna 620 euro– twoja pensja nie może być niższa od tej stawki.
Ile musisz wydać? Za wynajęcie kawalerki w Rydze zapłacisz ok. 400-500 euro. Lunch w średniej klasy restauracji to wydatek ok. 9 euro. Bilet miesięczny na komunikację miejską kosztuje ok. 45 euro, a karnet na siłownię ok. 30 euro. Poza stolicą będzie oczywiście nieco taniej.
Jak założyć firmę
Własna działalność. Założenie działalności gospodarczej na Łotwie – podobnie jak w przypadku Litwy i Estonii – daje możliwość również szybkiego wejścia na rynki krajów skandynawskich, nadbałtyckich i rynki wschodnioeuropejskie. Obywatele Łotwy i pozostałych krajów UE mogą prowadzić firmy na terytorium Łotwy na równych prawach.
Dane działających na Łotwie przedsiębiorców oraz prowadzonych działalności gospodarczych znajdziesz w Rejestrze Handlowym – prowadzony jest on przez urząd państwowy Rejestr Przedsiębiorstw (strona internetowa: www.ur.gov.lv).
Jeśli posiadasz już swoją firmę, możesz otworzyć na Łotwie bądź przedstawicielstwo, bądź filię. Przedstawicielstwa na Łotwie nie pozwalają jednak na prowadzenie działalności gospodarczej, nie są osobami prawnymi. Mogą działać do 5 lat, po czym należy przedłużyć dozwolony okres ich działalności. Rejestrujemy je w Rejestrze Przedsiębiorstw poprzez zgłoszenie do Rejestru Handlowego. Prawo do prowadzenia działalności dają filie naszych firm na Łotwie. Muszą one wówczas być zarejestrowane jako płatnicy podatków na Łotwie oraz w Rejestrze Przedsiębiorstw poprzez zgłoszenie do Rejestru Handlowego. Dokumenty powinny być przetłumaczone na język łotewski i potwierdzone notarialnie.
W przypadku spółki handlowej najczęściej spotykaną jej formą jest spółka z o.o.. Pamiętaj, że w przypadku banków i firm ubezpieczeniowych formą obowiązkową w świetle łotewskiego prawa jest spółka akcyjna.
Jeżeli zdecydujesz się na założenie spółki z o.o, musisz zwrócić się do Rejestru Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej, przekładając tam dokumenty: zgłoszenie wpisania spółki do Rejestru Handlowego w terminie 6 miesięcy od dnia podpisania umowy założycielskiej (zgłoszenie podpisują wszyscy założyciele); dokumenty założycielskie; poświadczenie z banku o wniesieniu kapitału zakładowego (o ile kapitał zakładowy w części lub całości opłacono gotówką); dokumenty potwierdzające wartość wkładu rzeczowego (pod warunkiem, że został dokonany); pisemną zgodę członków rady nadzorczej na wybór do rady nadzorczej (jeżeli w spółce jest rada nadzorcza); pisemną zgodę członków zarządu na wybór do zarządu; notarialnie poświadczone wzory podpisów członków zarządu; powiadomienie przez zarząd o prawnym adresie spółki; potwierdzenie z banku o dokonaniu opłaty skarbowej za rejestrację spółki; potwierdzenie banku o wpłacie za publikację ogłoszenia w gazecie „Latvijas Vēstnesis”; dokument potwierdzający opłatę kapitału zakładowego; notarialne pełnomocnictwo z podpisem założyciela i dyrektora.
Jeśli chcesz zaś założyć przedsiębiorstwo jednoosobowe, musisz zostać wpisany do Rejestru Handlowego poprzez Rejestr Przedsiębiorstw. W zgłoszeniu o wpis należy podać następujące dane: imię, nazwisko, kod osobisty (PESEL) oraz miejsce zamieszkania przedsiębiorcy, nazwę firmy, adres prawny, rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej.
Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie Rejestru Przedsiębiorstw oraz w serwisie łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju: www.liaa.gov.lv.
Kogo wchłonie rynek pracy
Ponad połowę powierzchni Łotwy stanowią lasy, a przemysł drzewny to największa gałąź łotewskiej gospodarki. Łotwa to zatem świetny kierunek m.in. dla inżynierów produkcji leśnej oraz pracowników fizycznych, którzy chcieliby zatrudnić się przy sadzeniu lub wyrębie drzew. Inne sektory, w których wykfalifikowani specjaliści bez trudu znajdą pracę to: finanse, energetyka i IT.
Co istotne, na łotewskim rynku pracy w większości przypadków wymagana jest znajomość języka państwowego, łotewskiego. Przydatna może być też znajomość rosyjskiego (kraj zamieszkuje liczna mniejszość rosyjskojęzyczna) oraz angielskiego.
Bezrobocie na Litwie w czerwcu 2022 r. wynosiło 6,6% proc. Wśród młodych było to 15,6%. Pod koniec 2022 r. na łotewskim rynku pracy brakowało 26 tys. pracowników.
Dozwolone od lat...
Niepełnoletni mogą być zatrudnieni pod warunkiem przejścia badań medycznych – następnie muszą je powtarzać co roku, aż do osiągnięcia pełnoletności. Takie osoby mogą pracować maksymalnie przez 5 dni w tygodniu, zabrania się im podejmowania prac zagrażających ich zdrowiu, rozwojowi psychicznemu lub wiążących się z wysokim ryzykiem. Pracownicy w wieku poniżej 18 lat są uprawnieni do urlopu o długości jednego miesiąca.
Czy wiesz, że...?
- Językiem państwowym na Łotwie jest język łotewski. Jest on niezrozumiały dla Polaków, jednak w powszechnym użyciu jest również język rosyjski, a młodzi posługują się również angielskim.
- Na Łotwę z Polski najlepiej dotrzeć drogą lądową (samochód, sieć autobusów) lub powietrzną (samolot). Ceny połączeń są przystępne, a czas podróży stosunkowo krótki.
Data utworzenia: