Czechy: własny biznes nie tylko z knedlikami
Łatwość prowadzenia działalności gospodarczej, wyższe niż w Polsce płace, przyjazny system podatkowy, duże zapotrzebowanie na wykfalifikowanych pracowników z zagranicy i… wyluzowani współpracownicy – to jedne z największych zalet czeskiego rynku pracy.
Papierkowa robota, czyli formalności
Meldunek. Jeżeli zamierzasz zostać w Czechach dłużej niż 30 dni, powinieneś zarejestrować miejsce swojego pobytu w jednostce Policji ds. Cudzoziemców i Pogranicza.
Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy. Potwierdzenie prawa pobytu (potvrzení o přechodném pobytu občana EU) powinieneś załatwić w lokalnym urzędzie. Potrzebne formularze znajdziesz na stronie czeskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Wraz z wypełnionym wnioskiem powinieneś okazać dowód tożsamości, dokument potwierdzający cel pobytu (umowa o pracę, potwierdzenie uruchomienia działalności, zaświadczenie z uczelni lub oświadczenie o posiadaniu wystarczających oszczędności), zdjęcie, potwierdzenie posiadania ubezpieczenia oraz potwierdzenie zakwaterowania (np. umowa najmu mieszkania). Dokumenty muszą być przetłumaczone na język czeski. Więcej informacji na stronie czeskiego MSW.
Formalności przy podejmowaniu pracy. Czeski Kodeks Pracy przewiduje umowy na czas nieokreślony, na czas określony, w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy. W przypadku umowy na czas określony – okres zawarcia umowy może wynosić maksymalnie 3 lata. Umowę na czas określony można przedłużać maksymalnie dwa razy (łączny okres zatrudnienia na czas określony wyniesie wtedy 9 lat). Umowa powinna być zawarta na piśmie. To na pracodawcy spoczywa obowiązek zgłoszenia umowy do wszelkich urzędów i instytucji. Szukając pracy, możesz skorzystać z bazy Czeskiego Urzędu Pracy i przeglądać oferty. Możesz też zgłosić się do jednej z prywatnych agencji zatrudnienia (najpierw sprawdź na stronach czeskiego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych, czy posiada licencję). Najpopularniejszym sposobem szukania pracy jest oczywiście korzystanie z Internetu.
Warunki pracy
Godziny pracy. Maksymalny czas pracy w tygodniu wynosi 40 godzin (5 dni po 8 godzin). Do czasu pracy nie wlicza się przerwy obiadowej. Przepisy prawa dopuszczają inny rozkład czasu pracy, który związany jest z rodzajem wykonywanego zajęcia (np. górnicy nie mogą pracować dłużej niż 37,5 godzin). Odmienny czas pracy może być stosowany w przedsiębiorstwach, w których ze względu na technologię produkcji prace nie mogą być wstrzymane lub wynikać może z umów zbiorowych. Godziny pracy w instytucjach rządowych zwykle różnią się od godzin pracy w prywatnych firmach.
Podatki. U naszych południowych sąsiadów obwiązuje prosty i przejrzysty system podatkowy. Jeśli twoje roczne zarobki nie przekroczą kwoty 1 867 728 koron, zapłacisz 15% podatku dochodowego. Jeśli zarobisz więcej, będzie cię obowiązywał II próg podatkowy, tj. 23%. W Republice Czeskiej nie istnieje kwota wolna od podatku, jednak podatnicy mogą liczyć na szereg ulg podatkowych (np. na dziecko, dla studentów itp.). Więcej informacji znajdziesz na stronie https://czechrepublic.trade.gov.pl/pl/abc-biznesu-przewodnik/podatki/5645,podatek-dochodowy-od-osob-fizycznych.html. Obowiązują 3 stawki podatku VAT (cz. Daň z přidané hodnoty, w skrócie DPH): podstawowa – 21 proc. i dwie obniżone – 15 i 10 proc.
Urlop. Masz prawo do czterech tygodni (tj. 20 dni) w roku płatnego urlopu. Dłuższe, 5-tygodniowe wakacje przysługują m.in. pracownikom sektora publicznego. W przypadku gdy nie przepracowałeś pełnego roku, urlop należy ci się proporcjonalnie: 1/12 za każdy miesiąc.
Urlop macierzyński nie może być krótszy niż 14 tygodni i musi trwać min. 6 tygodni od dnia porodu. Zasiłek macierzyński przysługuje pracownicom przez okres 28 tygodni (pod warunkiem, że kobieta podlegała ubezpieczeniu przez co najmniej 270 dni w ostatnich dwóch latach przed dniem porodu). Gdy kobieta urodziła dwoje lub więcej dzieci, albo jest matką samotnie wychowująca dzieci – zasiłek przysługuje przez 37 tygodni.
Zasiłek dla bezrobotnych. Przysługuje osobom, które pracowały przynajmniej 12 miesięcy w okresie ostatnich dwóch lat przed dniem zarejestrowania jako bezrobotne i odprowadzała ubezpieczenie. Czas pobierania zasiłku uzależniony jest od wieku:
- osoby poniżej 50. roku życia mogą otrzymywać go przez 5 miesięcy,
- osoby pomiędzy 50. a 55. rokiem życia – 8 miesięcy,
- bezrobotni powyżej 55 lat – 11 miesięcy.
Wysokość zasiłku jest wyliczana na podstawie średniego miesięcznego wynagrodzenia netto otrzymywanego w ostatnim okresie przed zakończeniem zatrudnienia (65 proc. przez pierwsze 2 miesiące, 50 proc. przez następne 2 miesiące, 45 proc. przez pozostałe miesiące). Gdy pracownik odszedł na własną prośbę lub za porozumieniem stron wysokość świadczenia przez cały okres wyniesie max. 45 proc.
Zarobki i koszty życia
Ile zarobisz? Najwyższe pensje otrzymuje się w okolicach Pragi, Centralnej Bohemii oraz Pilzna – przypadają one menedżerom, dyrektorom, pracownikom naukowym, architektom oraz prawnikom. Najniższe otrzymują pracownicy niewykwalifikowani oraz robotnicy. 4 tys. koron – takie wynagrodzenie otrzymywał przeciętny czeski pracownik wg. danych z czerwca 2022 r. To nieco ponad 7,5 tys. złotych.
Ile musisz wydać? Koszty życia są najwyższe w Pradze i Brnie. Wynajęcie kawalerki w centrum Pragi kosztuje ok. 20 tys. koron miesięcznie. Za trzypokojowe mieszkanie trzeba zapłacić drugie tyle. Taniej jest oczywiście w mniejszych miejscowościach. W wielu miejscach pracy powszechne są bony żywieniowe – to świetny sposób zaoszczędzenia na jedzeniu.
Jak założyć firmę
Własna działalność gospodarcza. Biznes możesz prowadzić jako osoba fizyczna lub prawna, na takich samych zasadach jak obywatele Czech. Działalność dzieli się na zgłaszaną (zawody rzemieślnicze, wolne zawody oraz tzw. działalność wiązana, możliwa pod warunkiem zdobycia umiejętności zawodowych poza szkołą) oraz koncesjonowaną (wymaga specjalnych pozwoleń). Aby rozpocząć własną działalność na terenie Czech musisz: być pełnoletni, posiadać zdolność do czynności prawnych, być niekaranym, posiadać zaświadczenie z urzędu skarbowego, że nie zalegasz z płatnościami podatków oraz właściwego organu ubezpieczenia społecznego, że nie zalegasz ze składkami na ubezpieczenie zdrowotne i socjalne (o ile prowadziłeś działalność gospodarczą na terenie Czech). W szczególnych przypadkach trzeba udokumentować posiadanie specjalistycznego wykształcenia oraz dodatkowych uprawnień, jeśli wymaga tego ustawa o przedsiębiorczości lub inne szczególne przepisy prawne.
Republika Czeska jest przyjazna przedsiębiorcom. Zakładając działalność gospodarczą możesz skorzystać z jednolitego formularza rejestracyjnego (Jednotný registrační formulář – JRF), za pomocą którego działalność zgłasza się jednocześnie również do urzędu skarbowego, urzędu ds. ubezpieczeń społecznych, urzędu ds. ubezpieczeń zdrowotnych i urzędu pracy. By wystartować jako przedsiębiorca musisz uzyskać wpis do ewidencji działalności – w tym celu powinieneś zgłosić się do Urzędu Rejestracji Przedsiębiorstw (Živnostenský úřad) w swojej gminie. Miejsca w których dokonuje się zgłoszenia oznaczone są logiem CRM (Centrální registrační místo). Wniosek możesz też wysłać pocztą lub e-mailem z podpisem elektronicznym. Po jego rozpatrzeniu w Urzędzie Rejestracji Przedsiębiorców otrzymasz numer statystyczny (Identifikační číslo organizace, IČO) – odpowiednik polskiego REGON-u, oraz numer podatkowy DIČ (daňové identifikační číslo) – odpowiednik polskiego NIP. Więcej informacji znajdziesz na portalu https://business.center.cz/business/urady/zu/ohlaseni-fo.aspx.
Prowadzenie działalności jednoosobowej może ci się opłacić, bo jako przedsiębiorca zapłacisz nieco niższe podatki. Drobni przedsiębiorcy (osiągający przychód niższy niż 1 mln koron) oraz osoby poniżej 25. roku życia mogą liczyć na dodatkowe ulgi.
Kogo wchłonie rynek pracy?
Specjaliści HR, pijarowcy, finansiści, ekonomiści oraz informatycy znajdą zatrudnienie w czeskich firmach bez większego problemu. W Czechach jest też duży popyt na wykwalifikowanych pracowników fizycznych: tokarzy, ślusarzy, operatorów maszyn, elektryków czy spawaczy.
Dozwolone od lat...
Możesz rozpocząć pracę, gdy masz powyżej 15 lat. Osoby które nie ukończyły 16. roku życia nie mogą pracować więcej niż 30 godzin tygodniowo. Młodzi nie mogą wykonywać zajęć, które mogą zagrozić ich rozwojowi (np. praca w godzinach nadliczbowych, w nocy, pod ziemią, przy budowie tuneli itp.
Czy wiesz, że...?
- 3,5 % – tyle we wrześniu 2022 r. wynosiła stopa bezrobocia w Republice Czeskiej.
- 4 tys. koron – takie wynagrodzenie otrzymywał przeciętny czeski pracownik wg. danych z czerwca 2022 r. To nieco ponad 7,5 tys. złotych.
- 306 tys. – tylu pracowników poszukiwali czescy pracodawcy we wrześniu 2022.
Data utworzenia: