Studia na Słowacji
To nie jest kraj dla zagranicznych studentów – tak można by pomyśleć, przyglądając się słowackim kryteriom rekrutacji na studia. Kto jednak przeskoczy tę pierwszą, wysoko zawieszoną poprzeczkę, może liczyć na ciekawe doświadczenia. Co ważne, nauka jest bezpłatna, a koszty utrzymania nieduże.
System nauki i szkolnictwa wyższego
Uczelnie. Słowacja zaprasza na studia w 12 miastach. Do wyboru są uniwersytety (univerzity), szkoły wyższe (vysoké školy) i akademie artystyczne (akadémie), a także wyższe szkoły zawodowe (stredné odborné školy) i konserwatoria (konzervatóriá). W sumie działa tu: 20 uczelni publicznych (9 uniwersytetów, 5 politechnik, 3 uczelnie muzyczne oraz uczelnie weterynaryjna i rolnicza), 3 państwowe (wojskowa, policyjna i medyczna) oraz 12 prywatnych (głównie ekonomicznych i biznesowych). Wyszukiwarkę kierunków znajdziesz na Portal VS. Warto zajrzeć również do broszury dla studentów z zagranicy.
Stopnie akademickie. 3- lub 4-letnie studia I stopnia kończą się uzyskaniem tytułu licencjata (bakálar). Z tym dyplomem można kontynuować naukę na studiach II stopnia, po których zdobywa się dyplom inżyniera (inžinier), magistra (magister) lub doktora (doktor všeobecného lekárstva na kierunkach medycznych oraz doktor veterinárskeho lekárstva weterynaryjnych). Trzeci poziom to studia doktoranckie (trzy- lub czteroletnie), zakończone dyplomami philosophiae doctor lub artis doctor (w dziedzinie sztuki).
Istnieje też ścieżka zintegrowana – pięcioletnie studia magisterskie. Absolwenci 2- lub 3-letnich wyższych szkół zawodowych i konserwatoriów uzyskują tytuł diploma specialist (DiS lub DiS.art). Szczegóły na stronie Eurydice.
Rekrutacja - wymagania i formalności
Tryb rekrutacji i dokumenty. By rozpocząć naukę na wyższej uczelni na Słowacji, zdana matura (słow. maturita) nie wystarczy – trzeba też zaliczyć egzamin. Zanim jednak zasiądziemy do stołu, by go napisać, musimy złożyć stosowne wnioski i dokumenty. Rekrutację na Słowacji prowadzą same uczelnie – to one ustalają formalności. Zazwyczaj żądają przetłumaczonego świadectwa ukończenia szkoły średniej, kopii dowodu tożsamości i zaświadczenia o posiadaniu ubezpieczenia zdrowotnego. Dokumenty należy dostarczyć listem poleconym lub osobiście. Szczegóły dotyczące rekrutacji oraz uznawalności dyplomów znajdziesz na stronach uczelni, na stronie słowackiego Ministerstwa Edukacji, Nauki, Badań i Sportu oraz w tej broszurze.
Terminy. Są zróżnicowane – w zależności od szkoły wyższej. Zwykle przyjmowanie dokumentów odbywa się w lutym i marcu, na uczelniach artystycznych – w listopadzie.
Egzaminy. Są obowiązkowe. Odbywają się zwykle od czerwca do września i mają charakter pisemny, choć ustne też nie należą do rzadkości. Szkoły artystyczne i muzyczne przeprowadzają testy umiejętności (zwykle już w styczniu), szkoły pedagogiczne – testy predyspozycji (od stycznia do maja).
Niestety, dla studentów zagranicznych nie ma taryfy ulgowej: muszą zdawać egzaminy w języku słowackim. Materiały, na podstawie których przeprowadzane są testy można bez problemu kupić na uczelniach. Każda z nich ma obowiązek szczegółowo informować o formie, zakresie tematycznym i sposobie oceny kandydatów. Zasadą jest, że wymagania na egzaminach nie mogą wykraczać poza program słowackiej szkoły średniej.
Znajomość języka, certyfikaty
Języka słowackiego trzeba się nauczyć – w większości wypadków inaczej w ogóle nie dostaniemy się na studia. Centra nauczania dla obcokrajowców znajdują się właściwie przy każdej wyższej uczelni. Najczęściej polecany, 10-miesięczny kurs organizowany przez Uniwersytet im. J. A. Komeńskiego (Comeniusa) w Bratysławie kosztuje 3850 euro (wpisowe: 50 euro). Inne oferty znajdziesz na stronie słowackiego Ministerstwa Edukacji.
Jeśli masz ochotę zacząć naukę już w Polsce – odwiedź stronę internetową Instytutu Słowackiego w Warszawie, gdzie znajdziesz informacje o kursach i egzaminach certyfikujących. Jeżeli natomiast interesuje Cię nauka słowackiego bez wychodzenia z domu – skorzystaj z bezpłatnego kursu oferowanego na stronie www.e-slovak.sk.
Po zdaniu egzaminów można także studiować w jęz. angielskim. Oferta obejmuje kilkaset kierunków, szczegóły w broszurze wydanej przez Słowacką Agencję Informacji Akademickiej. Od kandydatów na takie studia uczelnie wymagają certyfikatów językowych, szczegółowe informacje na stronach internetowych szkół.
Pozwolenie na pobyt
By wjechać na Słowację, wystarczy paszport lub dowód osobisty. Masz obowiązek w ciągu 10 dni roboczych od wjazdu do tego kraju poinformować policję migracyjną (słow. Cudzinecká polícia) o swoim pobycie (notice of stay). Jeśli mieszkasz w hotelu lub akademiku, ten obowiązek spoczywa na jego zarządcy.
Jeśli zamierzasz mieszkać na Słowacji przez okres dłuższy niż trzy miesiące, również musisz to zalegalizować – należy zgłosić się na policję lub do Ambasady Słowacji w Warszawie. Po złożeniu wniosku oraz fotokopii dokumentu tożsamości (dowodu osobistego lub paszportu) uzyskasz pozwolenie na pobyt (initial residence permit). Urzędnikom trzeba również dostarczyć: dwa zdjęcia, zaświadczenie o przyjęciu na studia i oświadczenie o miejscu zamieszkania.
Szczegółowe informacje na stronie słowackiego MSW oraz na stronie slovak-republic.org.
Koszty studiów i zakwaterowania
Czesne. Nauka w języku słowackim jest bezpłatna, chyba, że ktoś przekroczy maksymalny okres studiowania. Obowiązują za to opłaty administracyjne – sięgają do 40 euro rocznie (dane Eurydice).
Jeśli ktoś ma ochotę skorzystać z oferty z wykładowym angielskim – musi zapłacić od 500 do 11 tys. euro rocznie.
Utrzymanie i zakwaterowanie. Większość słowackich szkół wyższych oferuje miejsca w akademikach – zwykle są to pokoje 2-3 osobowe, choć można się postarać również o jedynkę. Problem w tym, że miejsca w akademikach zagwarantowane są dla uczestników programów stypendialnych lub studenckich wymian młodzieży – jeśli chcesz rozpocząć na Słowacji regularne studia, o akademik musisz starać się bardzo wcześnie. Ceny akademików nie są wygórowane – na Uniwersytecie J. A. Komeńskiego w Bratysławie 2-3 osobowy pokój kosztuje 90-100 euro od osoby miesięcznie. Jeśli ci się nie uda – szukaj mieszkania „na mieście”. Warto w tym celu odwiedzić portale z ogłoszeniami, np. www.reality.sk. Miesięcznie za wynajęcie 2-pokojowego mieszkania będziesz musiał zapłacić 250-300 euro. Koszty życia na Słowacji są porównywalne do polskich. Obiad w barze kupić można już za 2-4 euro, litr mleka kosztuje 70 eurocentów.
Życie studenckie
Rok akademicki na Słowacji zaczyna się we wrześniu. Formalnie kończy się 31 sierpnia, ale zajęcia trwają tylko do maja. Potem – jak w Polsce – czas na egzaminy i wakacje. Rok dzieli się na dwa semestry: zimowy (od września do stycznia) oraz letni (od lutego do czerwca). Skala ocen na słowackich uczelniach obejmuje noty o A do FX. Ta pierwsza oznacza doskonały (excellent), ta ostatnia – oblany (fail).
Stypendia
Studenci na Słowacji mogą liczyć na stypendia socjalne i naukowe. Te pierwsze w roku akademickim 2018/2019 pobierało ok. 9% słuchaczy studiów I i II stopnia. Wsparcie – według Eurydice – wynosi od 100 do 3600 euro rocznie (w zależności od sytuacji wnioskującego). Najlepszym studentom przysługują również stypendia naukowe, fundowane przez państwo i uczelnie. System wsparcia obejmuje również zasiłki i ulgi dla rodziców, a także system kredytów (od 500 do 3500 euro rocznie). Z tych ostatnich korzysta ok. 1 proc. studentów.
Osoby planujące odbyć na Słowacji tylko fragment swoich studiów, mogą skorzystać z oferty programu CEEPUS III, realizowanego w Polsce przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej. Stypendia dla zagranicznych studentów funduje również rząd Słowacji (więcej: www.vladnestipendia.sk/en). Dodatkowe informacje znajdziesz w Słowackiej Agencji Informacji Akademickiej oraz na portalu słowackiego Ministerstwa Edukacji.
Praca dla studenta
Jako obywatel UE nie potrzebujesz jakichkolwiek zezwoleń na podjęcie pracy. Jako student możesz pracować maksymalnie 20 godzin tygodniowo. Twój pracodawca musi jednak poinformować o fakcie zatrudnienia cię odpowiednie urzędy. Jeśli tego nie zrobi – ty też możesz mieć nieprzyjemności. W poszukiwaniu ofert pracy najlepiej udać się na uczelniane biura karier. Nie ma się co łudzić – bez dobrej znajomości języka słowackiego trudno sobie poradzić na miejscowym rynku pracy. Bezrobocie jest wyższe niż w Polsce – w czerwcu 2023 r. wynosiło 5,1 proc. Płaca minimalna na Słowacji wynosi 700 euro, średnie wynagrodzenie brutto sięga ok. 1500 euro (według Trading Economics).
Data utworzenia: