Młodziez w unijnym budżecie
Przyjęcie budżetu Unii Europejskiej na rok 2011 jest zadaniem pionierskim. Traktat z Lizbony wprowadza nową procedurę budżetową, w ramach której, tzw. dwa ramiona władzy budżetowej, czyli zarówno Rada, jak i Parlament Europejski (PE)
odbywają jedynie pojedyncze czytania, a nie, jak w przeszłości, każda instytucja odbywała dwa czytania budżetu. Ta pozornie wyłącznie techniczna zmiana przekształcająca procedurę budżetową w procedurę prawodawczą, ma konsekwencje praktyczne, gdyż wymusza nasiloną współpracę i koordynację między Parlamentem, Radą i Komisją. Ponadto Traktat z Lizbony zwiększa uprawnienia Parlamentu Europejskiego, umożliwiając mu współdecydowanie w takich obszarach budżetu UE jak rolnictwo. Jesienią 2010 roku Rada i PE z pomocą Komisji Europejskiej muszą wynegocjować porozumienie w odniesieniu do wszystkich wydatków w budżecie UE na rok 2011. To wyzwanie jest dodatkowo utrudnione ze względu na kurczące się marginesy Wieloletniej Perspektywy Finansowej (WPF 2007-2013). Budżet na rok 2011 będzie piątym rokiem WPF i nowe zadania przewidziane Traktatem z Lizbony nie zostały zaplanowane w 2006 roku, kiedy to WPF 2007-2013 została uchwalona. Nowe ambicje, które niesie ze sobą Traktat z Lizbony, takie jak stworzenie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, czyli unijnej dyplomacji wymagają pieniędzy, które nie zostały przewidziane w WPF. W bieżącym roku, w związku z późnym wyborem Komisji Europejskiej, nie została opublikowana Roczna Strategia Polityczna, dlatego to właśnie Parlament Europejski zrobił pierwszy krok w procedurze budżetowej, przyjmując w marcu rezolucję w sprawie priorytetów dotyczących budżetu na rok 2011. Jej kluczowym elementem jest sekwencja - młodzież, edukacja oraz mobilność. Motto to spotkało się z szerokim poparciem Parlamentu Europejskiego. Okazało się, że młodzież łączy różne partie polityczne - trudno się bowiem nie zgodzić, że bez inwestowania w młodzież, UE nie sprosta wyzwaniom przyszłości. A zadań, przed którymi stajemy jest coraz więcej. Jednym z najważniejszych wyzwań jest pogodzenie ambicji z realiami kryzysu finansowego i gospodarczego oraz presją na strefę euro związaną z kryzysem długu publicznego. Z jednej strony, UE chce odgrywać coraz ważniejszą rolę na scenie międzynarodowej, podejmuje się ambitnych zadań infrastrukturalnych i badawczych a z drugiej, państwa członkowskie nawołują do oszczędności. Rada, czyli Państwa Członkowskie UE, będą dążyły do blokowania wzrostu budżetu UE argumentując, że budżety narodowe zmniejszają wydatki i oszczędzają, więc budżet UE nie powinien być wyjątkiem. W takiej właśnie atmosferze debatuje się o budżecie na rok 2011 a szerzej nad nową strategią gospodarczą - Europa 2020. Dlaczego warto jednak umieścić młodzież w centrum dyskusji o budżecie UE? Po pierwsze, programy młodzieżowe są bardzo wydajne - koszt programu na uczestnika jest niski. Charakteryzuje je bardzo wysoki poziom wykorzystania środków. Po drugie, programy te są niezwykle popularne (np. Erasmus), angażują młodych ludzi, również tych z nieuprzywilejowanych środowisk oraz, w znacznym stopniu, przyczyniają się do stworzenia silnego europejskiego społeczeństwa obywatelskiego. Parlament Europejski ma w tym zakresie sojusznika w Komisji Europejskiej. Przygotowana przez nią strategia Europa 2020, wskazuje na młodzież, jako na główny impuls, który wyprowadzi UE z kryzysu oraz umożliwi sprostanie wyzwaniom przyszłości. Celem inicjatywy Komisji - Młodzież w drodze (“Youth on the move”) jest zwiększenie poziomu i atrakcyjności europejskich instytucji szkolnictwa wyższego oraz podniesienie standardów kształcenia i szkolenia w UE. Jej ważnym elementem jest promowanie równych szans dla wszystkich młodych ludzi. Nową jakość w podejściu do kwestii młodzieży stanowi jego kompleksowość. Definicja młodzieży jest szeroka - obejmuje zdolność jednostki do zmiany pozycji i statusu wiele razy w życiu, swobodne poruszanie się pomiędzy praktykami zawodowymi, środowiskiem akademickim lub zawodowym, szkoleniami zawodowymi. Ponadto, młodzież należy postrzegać, jako unijny temat przekrojowy, obejmujący różne obszary polityki, zwłaszcza edukację, zatrudnienie, i przedsiębiorczość. Jednym z głównych zadań musi być zwiększenie skuteczności rozwiązania problemu bezrobocia wśród młodzieży oraz trudności w procesie integracji zawodowej i społecznej. Ta tematyka jest szczególnie ważna dla Polski, ponieważ na tle całej UE, polskie społeczeństwo jest młode, a młodzi Polacy bardzo mobilni. Komisja Budżetowa przyjrzała się programom unijnym wspierającym młodzież. Powstał dokument roboczy w sprawie instrumentów polityki dotyczącej młodzieży zaprezentowany na Komisji Budżetowej w dn. 21 czerwca. Przedstawia on programy i działania wspierające edukację i mobilność młodzieży w budżecie Unii Europejskiej oraz analizuje ich finansowanie i wskaźnik wykonania w latach 2009 i 2010, w porównaniu do danych przedstawionych w projekcie budżetu na rok 2011. Wśród instrumentów bezpośrednio wspierających politykę młodzieżową, po pierwsze wymienia Program Uczenie się przez całe życie (The Lifelong Learning), obejmujący cztery programy sektorowe: edukacja szkolna (Comenius), kształcenie wyższe (Erasmus), zawodowe (Leonardo da Vinci) oraz edukacja dorosłych (Grundtvig), jak również program Jean Monet, adresowany do uczelni w UE, aby stymulować nauczanie i pracę badawczą w obszarze integracji europejskiej. Kolejnym instrumentem jest program Erasmus Mundus związany z wspieraniem współpracy oraz mobilności w obszarze kształcenia wyższego z krajami spoza UE. Celem programu “Młodzież w działaniu” jest promowanie aktywnego obywatelstwa, wsparcie młodzieży w edukacji pozaformalnej. Obejmuje on Wolontariat Europejski (European Voluntary Service), o czym warto pamiętać również w kontekście ogłoszenia roku 2011 - Europejskim Rokiem Wolontariatu. Skuteczność programu została potwierdzona - osoby, które są jego beneficjentami chętniej uczestniczyły w wyborach do PE (wyniki monitoringu programu Młodzież w działaniu, KE, 2010r.). Czwartym instrumentem jest program, którego celem jest zwiększanie mobilności młodych badaczy (m. in. stypendia Marie Curie). Oprócz wspomnianych programów, stanowiących bezpośrednie budżetowe narzędzia wsparcia młodzieży-edukacji-mobilności, istnieją inne programy unijne, z których młodzi ludzie mogą otrzymać środki finansowe, m. in. w ramach obszarów: polityki zatrudnienia i spraw społecznych (m. in. Progress, Europejski Fundusz Społeczny), rozwoju regionalnego (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego), wspólnej polityki rolnej (wsparcie dla młodych rolników) oraz Europejski Fundusz Rybacki. Z dokumentu wynika, że trudno jest uzyskać pełny obraz finansowania z budżetu unijnego działań wspierających młodzież, edukację i mobilność, gdyż nie ma kompletnych danych statystycznych dotyczących profilu beneficjentów programów - w jakim są wieku i w jakiej sytuacji życiowej się znajdują. W dniu 30 czerwca 2010 r. odbyły się rozmowy trójstronne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Komisja Europejską oraz Radą w sprawie projektu budżetu na rok 2011. W mandacie do tych rozmów, przyjętym przez Parlament Europejski 15 czerwca br., ponownie zostało podkreślone, że młodzież jest jednym z głównych priorytetów w budżecie na 2011 r., a zapewnienie wystarczających środków finansowych dla ambitnej polityki w dziedzinie edukacji i szkoleń, odgrywających kluczową rolę w strategii EU2020, jest konieczne. Sidonia E. Jędrzejewska, Posłanka do PE, członek Komisji Budżetowej, generalny sprawozdawca budżetu UE na 2011 rok. Magister socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Doktorantka Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk (1999-2003). Stypendystka MENiS, Fundacji DAAD i Fundacji Batorego. Pracowała jako administrator w Sekretariacie Komisji Budżetowej Parlamentu Europejskiego, doradca ds. budżetu Unii Europejskiej Frakcji Europejskiej Partii Ludowej – Europejskich Demokratów w PE i asystent naukowy na Uniwersytecie Środkowo-Europejskim w Warszawie. Podsekretarz Stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej (styczeń 2008-czerwiec 2009). www.sidonia.pl Bibliografia: Dokument roboczy w sprawie konsekwencji Traktatu z Lizbony dla rocznej procedury budżetowej (Sidonia Jędrzejewska, László Surján), sygn. PE439.064v01-00 Sprawozdanie w sprawie priorytetów dotyczących budżetu na rok 2011 – Sekcja 3 – Komisja (Parlament Europejski, 25.03.2010), sygn. PE438.504v02-00 Sprawozdanie w sprawie upoważnienia do rozmów trójstronnych dotyczących projektu budżetu na rok 2011 (Parlament Europejski, 15.06.2010), sygn. PE439.418v02-00 Dokument roboczy w sprawie instrumentów polityki dotyczącej młodzieży (Sidonia Jędrzejewska), sygn. PE443.001v01-00